مقبره مـوزول و عجـایب هفتگانه
عجایب هفتگانه جهان به هفت اثر برتر معماری و مجسمه سازی دوران باستان اطلاق می‌شود که محصول نبوغ و كوشش عالي نوع بشر است كه با صرف هزينه هاي سنگين و طي مدتهاي مديد ساخته شده و قربانيان فراواني داده است وهريك از آنها در زماني ساخته و پرداخته شده اند كه جز ابزارهاي ساده و بسيار ابتدائي، چيزي در دست هنرمندان ودانشمندان زمان نبوده است.
اهرام مصر
باغ های معلق بابل
برج دریایی اسکندریه
مجسمه رودس
مجسمه زئوس
معبد دیان
مقبره موزول
مقبره مـوزول
هالی کارناس شهری بود که در قسمت جنوب غربی آسیای صغیر یعنی ترکیه فعلی قرار داشت و امروزه ترکها به آن بادروم (Bodrom) می گویند. در زمان اردشیر سوم، آرامگاه هالیکارناسوس ساخته شد که در جهان قدیم شهرتی بسزا داشت و آنرا را یکی از عجایب هفتگانه جهان قدیم می‌دانستند و هنوز هم نشانی از آن شهرت باقی است. هالی کارناس پادشاهانی داشت که تابع ایران بودند و به ایران باج می‌دادند. در قرن چهارم قبل از میلاد مسیح، پادشاهی بر این شهر حکومت می کرد که موزولوس یا موزول نام داشت. موافق عادات هالی کارناس، پادشاه میبایست با خواهر خود آرتمیس ازدواج میکرد و پس از فوت پادشاه، زنش جانشین او می‌گردید و برادران و حتی فرزندان بلافصل پادشاه از سلطنت محروم می‌شدند.
دربار موزول مرکز هنرمندان و صنعتکاران بود. او به معماران دستور داد بنایی بسازند که دیدن آن خاطره اهرام مصر را در دل زنده کند. معماران به امر موزول بنای چهارگوشی ساختند که محیط آن 140 متر بود و سقفی هرمی شکل بر روی ستون های آن قرار گرفته بود. این بنا که از مرمر و طلا ساخته شده بود ارتفاعی حدود 40 تا 50 متر داشت و بر فراز آن کالسکه پیروز با چهار اسب حامل شاه و ملکه هالی کارناس بود.
در زمان سلطنت اردشیر(353 پیش از میلاد )، موزول، پادشاه هالی کارناس درگذشت و آرتمیس جانشین شوهر خود موزول گردید. پس از مرگ موزول، بنا به امر همسرش آرتمیس، این بنای عظیم به عنوان مقبره موزول اختصاص یافت و آنرا موزوله نامیدند.
این شهبانو پس از فوت شوهر خواست پیکر او را در جسم خود دفن کند و با این مقصود نعش او را آتش زده و خاکستر آنرا در ظرفی ریخته همه روزه قسمتی از این خاکستر را در مشروبی خورد، تا دو سال پس از فوت شوهرش درگذشت. پس از فوت آرتمیس، برادر او ایدریه، پادشاه هالی کارناس گردید و موافق عادات آن کشور با آدا، خواهر خود ازدواج کرد. ایدریه پس از ۷ سال درگذشت و باز زنش بجای او نشست. داستان یادشده این نکته را تأیید میکند که شاهان هخامنشی بترتیبات درونی ممالکی، که تابع آنان بودند، کاری نداشتند و هر کشور موافق قوانین و عادات خود اداره می‌شد.
مقبره موزول به مدت 16 قرن، حتی پس از حمله بربرها در شرايط خوبي هنوز برجا مانده بود تا يک زلزله موجب آسيب ديدن سقف و ستونهاي آن شد.
اوايل قرن 15 ميلادي، نجیب زادگان و سواران سن ژان که در جنگ های صلیبی شرکت کرده بودند، آنرا خراب کردند تا سنگ هایش را برای ساختن استحکامات و برج و بارو به کار ببرند. در داستان ها آمده است که سالها بعد سنگ مرمرهای محوطه ای که بنا روی آن واقع شده بود را سوزاندند تا از آن آهک بسازند. هنگامیکه مشغول سوزاندن سنگ های مرمر بودند، تالاری زیرزمینی کشف شد که راهروی باریکی داشت و به اطاق کوچکی منتهی می شد. در این اطاق تابوت مجللی از سنگ مرمر پیدا کردند و چون ابزاری برای بازکردن تابوت سنگی نداشتند، این کار را به روز بعد موکول کردند اما شبانگاه دزدانی که از این کشف اطلاع پیدا کرده بودند، داخل زیرزمین شدند و هرچه در تابوت بود را خالی کردند.
امروزه جز مختصر آثاری که ارزش زیادی ندارند از این مقبره باقی نمانده است اما از کسانی که در آن زمان میزیسته اند، نوشته هایی باقیمانده است که شکل مقبره را برای ما روشن میکند. قسمتی از ارابه نیز هم اکنون در بریتیش میوزیم (British Museum) واقع در لندن نگهداری می شود که بازدیدکنندگان از این موزه ها می توانند آن را ببینند.
